Kısırlık

Bebek sahibi olmaya çalışıyorsunuz ama hamilelik gerçekleşmiyor mu? Sizin veya eşinizin kontrol etmeniz gereken tıbbi bir sorunu olup olmadığını merak edebilirsiniz. Kısırlığın ne anlama geldiğini ve buna neyin sebep olabileceğini öğrenmek için birkaç dakikanızı ayırın. Ardından, sonraki adımlarınızın ne olması gerektiğini öğrenmek için doktorunuzla konuşun.

Doktorlar, doğum kontrolü kullanmadan bir yıl düzenli cinsel ilişkiden sonra hamile kalınmazsa kısırlık olarak adlandırırlar. 35 yaşın üzerinde bir kadınsanız kısırlık, 6 aylık cinsel ilişkiden sonra hamile kalmamanız anlamına gelir.

Kısırlık her zaman asla çocuk sahibi olamazsınız anlamına gelmez. Bu konuda yardım arayan çiftlerin yarısı, sonunda kendi başlarına veya tıbbi yardımla çocuk sahibi olabilmektedir.

Erkeklerde ve kadınlarda doğurganlık sorunu olabilir. Kısır çiftlerin yaklaşık %20'sinde her iki partnerde de doğurganlık sorunu vardır ve çiftlerin yaklaşık %15'inde tüm testler yapıldıktan sonra herhangi bir neden bulunamaz. Buna açıklanamayan kısırlık denir.

Erkeklerde Doğurganlık Sorunlarına Ne Sebep Olur?

Eğer bir erkekseniz, kısırlığın en yaygın nedeni spermle ilgili bir sorundur, örneğin:

Düşük sperm sayısı, yani meninizde çok az sperm varsa veya hiç yoksa
Spermleriniz olması gerektiği gibi hareket etmezse (buna düşük sperm hareketliliği denir)
Anormal şekilli spermleriniz varsa
Sperm kanallarınız tıkalıysa

Diğer bir yaygın sorun, ürettiğiniz sperm miktarındaki geçici bir düşüştür. Testisleriniz yaralandığında bu mümkün olabilir. Örneğin, testisleriniz çok uzun süre çok sıcak kalmış olabilir, sperm yapma şeklinizi etkileyen kimyasallarla temas halinde olabilirsiniz veya bazı ilaçlar kullanmış olabilirsiniz.

Alkol veya sigara içerseniz, sperm sayınız düşebilir. Ayrıca, 40 yaş ve üzerindeki erkeklerin doğurganlığı daha düşüktür.

Doğurganlık Sorunları

Doğurganlık sorunları olan bazı insanlar, bebek sahibi olmaya çalışana kadar bunu asla bilemezler. Bunun nedeni, çoğu zaman kısırlık sorunlarının semptom göstermemesidir. Bu nedenle, ister aktif olarak çocuk sahibi olmaya çalışıyor olun, ister gelecekte yapmayı planlıyor olun, sizin veya eşinizin yaptığı herhangi bir şeyin hamile kalma şansınızı azaltıp azaltamayacağını bilmek güzeldir.

Doğurganlığınızı etkileyebilecek her şeyi kontrol edemeseniz de yapabileceğiniz bazı şeyler vardır.

Kısırlık için Risk Faktörleri

Erkekler ve kadınlar doğurganlık sorunları açısından eşit derecede risk altındadır. Vakaların yaklaşık üçte birinde, her iki partnerde de sorun vardır veya doktorlar sebebi bulamıyorlardır.

Bir çiftin bebek sahibi olma yeteneğini etkileyen faktörlerden bazıları şunlardır:

Yaş. Kadınlar belirli sayıda yumurta ile doğarlar. Bu sayı yaşlandıkça düşer ve 30'lu yaşların ortalarına ulaştıktan sonra hamile kalmaları zorlaşır. 40 yaşına geldiklerinde hamile kalma şansları %90'dan %67'ye düşer. 45 yaşına gelindiğinde, sadece %15'tir. Bir erkek 40 yaşından sonra daha az doğurgandır.

Riskinizi azaltabilir misiniz? Biraz. Çocuk sahibi olmaya hazır olduğunuzda beklemeyin. Ne kadar gençseniz o kadar iyidir.

Sigara içmek. Tütün içiyorsanız, hamile kalma olasılığınız daha düşüktür. Tütün, bir kadının düşük yapma şansını artırabilir ve erkeklerde sperm sayısını azaltabilir. Sigara içenler ayrıca sigara içmeyenlere göre yaklaşık 2 yıl daha erken menopoza girer. Ayrıca erkekte sertleşme problemlerine neden olabilir.

Riskinizi azaltabilir misiniz? Evet. Sigara içmeyin veya herhangi bir tütün ürünü kullanmayın.

Alkol içmek. Doktorlar artık kadınların hamilelik sırasında içebileceği güvenli alkol miktarının olmadığını söylemektedirler. Alkol doğum kusurlarına yol açabildiği gibi hamile kalma şansınızı da azaltabilir. Çok fazla içki içmek erkeklerde sperm sayısını azaltabilir.

Riskinizi azaltabilir misiniz? Evet. Erkekler ve kadınlar hamile kalmaya çalışırken alkolden kaçınmalıdır.

Ağırlık. Fazla kilolu kadınlar düzensiz adet görebilir, yumurtlamayı atlayabilir veya üreme sistemleri tamamen kapanabilir. Obez olan erkekler daha düşük kaliteli spermlere sahip olabilir.

Riskinizi azaltabilir misiniz? Evet. Özellikle 40 yaşın üzerindeyseniz, güvenli kilonuzu korumak için nasıl egzersiz yapacağınız ve yemek yiyeceğiniz konusunda doktorunuzla konuşun. Ancak aşırıya kaçmayın ve vücudunuzu zorlamayın.

Akıl sağlığı. Hem depresyon hem de çok fazla stres, üreme döngünüzü düzenleyen hormonları etkileyebilir. Bu sorunlarla uğraşan kadınlar normal olarak yumurtlamayabilir ve erkeklerin sperm sayısı daha düşük olabilir.

Riskinizi azaltabilir misiniz? Evet. Hamile kalmaya çalışırken ve öncesinde hayatınızdaki stresi azaltmaya çalışın.

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar. Korunmasız cinsel ilişki sizi cinsel yolla bulaşan hastalıklar için risk altına sokar. Klamidya ve belsoğukluğu kadınlarda pelvik inflamatuar hastalığa ve fallop tüpü enfeksiyonlarına, erkeklerde ise kısırlığa yol açabilecek epididim tıkanıklıklarına neden olabilir.

Riskinizi azaltabilir misiniz? Evet. Bazı cinsel yolla bulaşan hastalıklara yakalanma şansınızı azaltmak için her cinsel ilişkide prezervatif kullanın.

Çevresel faktörler. Günlük yaşamınızda, özellikle işiniz toksik maddeler veya tehlikeler içeriyorsa, hamile kalma şansınızı azaltan faktörler olabilir. Bazı tehlikeler arasında pestisitler, kirlilik, yüksek sıcaklıklar, kimyasallar veya ağır elektromanyetik veya mikrodalga emisyonları yer alır. Kanser için radyasyon ve kemoterapi tedavileri hem spermi hem de yumurtaları etkileyebilir.

Kadının Doğurganlık Riskleri

Sadece kadınlar için geçerli olan bazı şeyler vardır. Aşağıdakilerden herhangi biri yumurtlama, hormonlar veya üreme organlarınızla ilgili sorunlara neden olabilir:

Endometriozis (Çikolata kisti)
Fallop tüpü hastalığı
Diyabet, lupus, artrit (eklem iltihabı), hipertansiyon veya astım gibi kronik hastalıklar
İki veya daha fazla düşük
Düzensiz adet geçmişi
Erken menopoz (40 yaşından önce)
Anormal şekilli bir rahim
Rahminizdeki polipler
Pelvik enfeksiyon veya ameliyattan kalan yara dokusu
Rahim fibroidleri veya kistleri
Polikistik over sendromu

Erkeğin Doğurganlık Riskleri

Bazı faktörler de yalnızca erkeklere özgüdür ve aşağıdakiler dahil olmak üzere sperm sayısını, sperm sağlığını veya sperm dağıtımını etkileyebilir:

Onarılmış bir fıtık
İnmemiş testisler
İltihaplı veya enfekte prostat
Ergenlikten sonra herhangi bir zamanda kabakulak
Ülser veya sedef hastalığı için reçeteli ilaçlar
Kistik fibrozis
Erken boşalma veya testislerde tıkanıklık
Testislerdeki genişlemiş damarlar

Kadınlarda Doğurganlık Sorunlarına Ne Sebep Olur?

Kısırlığın ana nedeni yumurtlamamanızdır, yani yumurtalıktan yumurta salmazsınız. Polikistik over sendromu adı verilen bir durum ana nedendir.

Yumurtalıkları yumurtalıktan rahme taşıyan fallop tüplerinizle ilgili sorunlar kısırlığın yaygın bir nedenidir. Bazen tüpleriniz bir enfeksiyondan veya endometriozis (çikolata kisti) adı verilen bir durumdan kaynaklanan yara dokusu tarafından bloke edilir.

Sigara içmek kadınlarda doğurganlık sorunlarına yol açabilir ve aşırı kilolu veya zayıf olmak da rol oynayabilir.

Bir yumurta fallop tüplerinizden geçerken, birçok şey onun rahminize yerleşmesini engelleyebilir ve rahim ağzındaki mukus spermlere zarar verebilir veya ilerlemelerini yavaşlatabilir.

Kadınlarda doğurganlık yaşla birlikte düşer ve 35 yaşından sonra daha da düşer. 45 yaşından sonra hamile kalmak nadirdir.

Kısırlık Tedavisi

Kısır olup olmadığınızı belirlemek için doktorunuz sağlık geçmişinizi, ilaçlarınızı, cinsel geçmişinizi ve ne sıklıkta cinsel ilişki yaşadığınız gibi alışkanlıklarınızı gözden geçirecektir.

Erkekler fiziksel bir muayene ve genellikle spermin sağlığını test eden bir sperm testine girerler.

Bir kadın için test, pelvik muayene de dahil olmak üzere tıbbi öykü ve fizik muayene ile başlar. Doktor daha sonra, kadının düzenli olarak yumurtladığından ve yumurtalıklarının yumurtaları serbest bırakıp bırakmadığından emin olmaya çalışır. Hormon seviyelerini ölçmek için kan testleri yapılır. Yumurtalıklar ve rahim ultrason ile incelenebilir ve özel bir röntgen testi rahim ve fallop tüplerini kontrol edebilir.

Çiftlerin yaklaşık %80'inde kısırlığın nedeni ya yumurtlama sorunu, fallop tüplerinin tıkanması ya da sperm sorunudur. Çiftlerin %5-15'inde tüm testler normaldir ve nedeni bilinmemektedir.

Kısırlık Tedavileri Nelerdir?

Erkeklerde kısırlık şu şekilde tedavi edilir:

Sebep, varikosel (testis torbasındaki damarların genişlemesi) veya sperm taşıyan tüplerdeki tıkanıklık ise ameliyat.
Üreme organlarındaki enfeksiyonları tedavi etmek için antibiyotikler.
Ereksiyon veya boşalma ile ilgili sorunları tedavi etmek için ilaçlar ve danışmanlık.
Sorun belirli hormonların düşük veya yüksek olması durumunda hormon tedavileri.

Kadınlarda kısırlık şu şekilde tedavi edilir:

Kadının yumurtlamasını veya hormon düzeylerini geri kazanmasını sağlayan doğurganlık ilaçları ve hormonları
Doğurganlığı engelleyen dokuları (endometriozis gibi) çıkarmak veya tıkalı fallop tüplerini açmak için ameliyat

Erkek ve kadında kısırlık yardımcı üreme teknolojisi ile de tedavi edilebilir. Yardımcı üreme teknolojisinin birkaç türü vardır:

Aşılama: Sperm toplanır ve yumurtlama döneminde doğrudan kadının rahmine yerleştirilir.
Tüp bebek tedavisi: Sperm ve yumurta laboratuvar ortamında toplanır ve bir araya getirilir. Döllenmiş yumurta 3 ila 5 gün boyunca büyür. Daha sonra embriyo kadının rahmine yerleştirilir.
Gamet intrafallopian transferi (GIFT) ve zigot intrafallopian transferi (ZIFT): Sperm ve yumurta toplanır ve hızlı bir şekilde bir fallop tüpüne yerleştirilir. GIFT ile hem sperm hem de yumurtalar fallop tüpüne yerleştirilir. ZIFT ile sperm ve yumurtalar laboratuvarda bir araya getirilir ve 24 saat sonra döllenmiş yumurta tüpe yerleştirilir.