Epstein-Barr Virüsü ve Enfeksiyöz Mononükleoz (Öpücük Hastalığı)
Epstein-Barr virüsü (EBV) veya insan herpes virüsü 4 (HPV-4), insan herpes virüsü ailesinin bir parçasıdır ve en yaygın insan virüsüdür. Çoğu insan, 35 yaşına kadar önceden EBV enfeksiyonu olduğuna dair kanıtlara (kanlarında EBV’ye karşı antikorlar) sahip olacaktır. EBV ile enfekte olduktan sonra, virüsü hayatınızın geri kalanında taşırsınız, ancak genellikle uyku halindedir.
İlk EBV enfeksiyonundan sonra, virüs uykuda kalabilir ve bir şey yeniden ortaya çıkmasını tetikleyene kadar yıllarca gizli kalabilir. Bazen, bu hamilelik sırasında olabilir.
EBV Enfeksiyona veya Hastalığa Neden Olur mu?
Sağlıklı bebeklerde ve yetişkinlerde, EBV’nin ilk girişinden itibaren genellikle belirgin bir enfeksiyon yoktur. Gençler ve genç yetişkinler ile bağışıklık sistemi daha düşük işleyen hastalar (AIDS ve diğer bağışıklık hastalıkları olan kişiler) daha belirgin belirtiler görebilir ve enfeksiyöz mononükleoz ("mono") gelişebilir.
EBV enfeksiyöz mononükleoza neden olabilen tek virüs olmasa da en yaygın nedendir. Gençlerde ve genç erişkinlerde, EBV ile 4 enfeksiyondan 1'i mononükleoz enfeksiyonu ile sonuçlanacaktır.
EBV, aşağıdakiler dahil ancak bunlarla sınırlı olmamak üzere başka birçok hastalığa ve duruma da neden olabilir:
- Viral menenjit
- Beyin İltihabı
- Omurilik iltihabı
- Görme siniri iltihabı
- Yüz kaslarında veya vücudun bir tarafında felç
- Akut Serebellar Ataksi
- Guillain-Barre sendromu
- Pankreas iltihabı
- Kalp kası iltihabı
- Zatürre
- Akciğer hastalığı
- Lenfositoz
- Zayıflamış bağışıklık sistemi
Nasıl yayılır?
Virüs esas olarak tükürük yoluyla yayılır, ancak tüm vücut sıvıları yoluyla yayılabilir. Enfeksiyöz mononükleoz, EBV ‘den kaynaklanabilen yaygın bir enfeksiyondur ve ergenler arasında tükürük yoluyla bulaşma kolaylığı nedeniyle genellikle “öpücük hastalığı” olarak adlandırılır.
EBV enfeksiyonunun belirtileri nelerdir?
Bir EBV enfeksiyonunun belirtileri şunları içerebilir:
- Ateş
- Boğaz ağrısı
- Yorgunluk
- Deri döküntüsü
- Şişmiş boyun lenf düğümleri
- Genişlemiş karaciğer ve dalak
Bu semptomlar yalnızca diğer yaygın hastalıklar kadar sürmelidir, tipik olarak 1-2 haftayı geçmemelidir. Bazen yorgunluk daha uzun sürebilir.
Birçok çocuğun ve sağlıklı yetişkinin herhangi bir semptom yaşamayacağını veya semptomların normal bir çocukluk hastalığı veya soğuk algınlığı gibi görünebileceğini unutmayın. Bu semptomlara sahip olmaya en yatkın olanlar, zayıflamış veya düşük işlevli bağışıklık sistemlerine sahip kişilerdir (HIV/AIDS'li kişiler, bazı hamile kadınlar, gençler ve belki de ergenlik çağındaki hamileliği olan kişiler).
Enfeksiyöz Mononükleozun Belirtileri Nelerdir?
Enfeksiyöz mononükleoz semptomları EBV’ye benzer, ancak daha şiddetlidir. Bunlar şunları içerebilir:
- Ateş
- Aşırı yorgunluk
- Boğaz ağrısı
- Deri Döküntüsü
- Baş ağrısı
- Vücut ağrıları
- Şişmiş boyun ve koltuk altı lenf düğümleri
- Şişmiş karaciğer ve/veya dalak
Bu belirtilerden 1-2 hafta içinde kurtulabilirsiniz, ancak bazen normal enerji düzeyinize dönmeniz daha uzun sürebilir (birkaç haftadan 6 aya kadar). Belirtileriniz tanı konulduktan sonra altı ay veya daha uzun süre devam ederse, size nadir görülen kronik aktif EBV enfeksiyonu teşhisi konulabilir. Belirtileriniz iki hafta ve özellikle altı ay sonra azalmazsa doktorunuzla görüşmelisiniz.
EBV’nin enfeksiyöz mononükleozun en yaygın nedeni olmasına rağmen tek olası neden olmadığını unutmayın. Diğer faktörler arasında sitomegalovirüs, toksoplazmoz, hepatit A/B/C, HIV, kızamıkçık veya adenovirüs yer alır.
EBV Nasıl Teşhis Edilir?
EBV’nin semptomları diğer birçok küçük hastalığa benzer olduğundan, EBV enfeksiyonunu belirlemenin en iyi yolu, EBV’ye özgü antikorlar için bir kan testidir. Bu antikorların mevcut olması, EBV’nin varlığını gösterir.
Enfeksiyöz mononükleozum var; EBV’nin sebep olup olmadığını nasıl anlarım?
Enfeksiyöz mononükleoz tipik olarak yalnızca semptomlarla teşhis edilir; ancak bazen nedeni belirlemek gerekir. Bu durumda, aşağıdaki sonuçlarla yapılan test, EBV enfeksiyonuna işaret edebilir:
- Anormal beyaz kan hücreleri
- Normalden daha fazla sayıda beyaz kan hücresi
- Daha az nötrofil
- Daha az trombosit
- Atipik bir karaciğer fonksiyonunun göstergesi olan proteinler/enzimler
EBV Enfeksiyonunun Tedavisi Nedir?
Bir virüs olduğu için semptomları azaltmaktan başka tedavi seçeneği pek yoktur. İbuprofen veya asetaminofen gibi ağrı kesiciler ve ateş düşürücüler vücut ağrılarını azaltabilir ve ateşi kontrol edebilir. Dinlenme ve uygun sıvı alımı (su, elektrolitli içecekler) semptomları yönetmek için faydalı yaklaşımlardır.
Hamile kadınlar için ateşi düşürmek ve vücut ağrılarını tedavi etmek için asetaminofen alınabilir – (ibuprofenden kaçının)
EBV'den enfeksiyöz mononükleoz kaparsam farklı bir tedavi var mı?
Cevap, hastalığınızın ciddiyetine bağlıdır. Enfeksiyöz mononükleozun doktorunuz tarafından izlenmesi ve semptomları azaltmak için yukarıdaki önlemlerin yanı sıra uzun bir dinlenme süresi alınması gerekecektir. Enfeksiyon organlarınızı (özellikle dalak ve/veya karaciğer) olumsuz etkiliyorsa, doktorunuz bunları da tedavi etmek için adımlar atabilir. Enfeksiyöz mononükleoz dalağın büyümesine neden olabileceğinden, dalağı yırtmamak için temas sporlarına katılmayın.
EBV veya enfeksiyöz mononükleoz kapmaktan veya bulaştırmaktan nasıl kaçınabilirim?
Virüs tükürük ve diğer vücut sıvılarına geçebildiğinden, öpüşmekten ve içecekleri, yiyecekleri, diş fırçalarını paylaşmaktan kaçının; ayrıca EBV taşıdığını bildiğiniz biriyle veya sizde EBV varsa, anal, vajinal veya oral ilişkiden kaçının.
Gebelikte EBV ve Enfeksiyöz Mononükleoz
Hamileysem ve EBV ya da enfeksiyöz mononükleozum varsa tedavi aynı mıdır?
Tipik olarak, evet, tedavi aynı olacaktır. Ateşi ve vücut/baş ağrısını azaltmak için ibuprofen yerine asetaminofen kullanılmalıdır. Dinlenme ve sıvı alımı, özellikle hamilelik sırasında çok önemlidir, çünkü gelişmekte olan fetüs, annenin bol sıvı almasına ve iyi dinlenmiş olmasına bağlıdır.
En büyük endişeler, herhangi bir organ enfeksiyonunu veya hasarını minimumda tutmak ve annenin ateşinin çok yükselmemesini veya çok uzun süre yüksek kalmamasını sağlamaktır. Bunun nedeni, gelişmekte olan bebeğin sıcaklığa annenin vücudundan daha duyarlı olmasıdır. Yüksek sıcaklıklar, düşüğe (gebeliğin ilk yarısı), doğum kusurlarına (ilk üç aylık dönem) ve/veya erken doğuma (ateş bir organın enfeksiyonu ile ilişkiliyse) neden olma potansiyeline sahiptir.
Gelişmekte olan bebeğim için herhangi bir sağlık riski var mı?
1980'lerden beri yapılan araştırmalar bu soruya farklı cevaplar verdi. Bazı araştırmalar, hamilelik sırasında EBV’nin yeniden aktivasyonu ile doğuştan gelen sakatlıklar veya erken doğum/düşük doğum ağırlığı arasında bir ilişki olmadığını göstermektedir. Daha yakın zamanlarda yapılan bir çalışma, önemli EBV reaktivasyonu ile erken doğum ve düşük doğum ağırlığı arasında bir bağlantı olduğunu gösterdi. Bir diğeri, 32’nci hafta civarında annenin depresif semptomları ile doğumdan önce geç EBV aktivasyonu arasında bir ilişki buldu.
EBV aktivasyonu ve bunun gebelik ve fetüs üzerindeki etkileri hakkında daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. Neredeyse tüm çalışmalar, EBV reaktivasyonunun fetal ölümle ilişkili olmadığı konusunda hemfikirdir. Yüksek ateşi denklemden çıkarırsak, hamilelik sırasında EBV aktivasyonu veya enfeksiyonunun erken doğum ve düşük doğum ağırlığı ile ilişkili olması mümkündür.
Virüs bebeğime geçer mi?
Bazı araştırmalar, yüzde olarak az olmasına rağmen, EBV taşıyan bir anneden doğan yenidoğanın EBV ile enfekte olduğunu bildirdi. Virüsün anne karnında mı yoksa doğum sırasında mı geçtiğine dair net bir belirti yok. Bulaşmayı önlemek için gerekli olduğunu düşündüğü müdahaleler hakkında doktorunuzla konuşun.
İyi haber şu ki EBV sizden bebeğinize bulaşsa bile, bebeklik ve çocukluk döneminde EBV tipik olarak asemptomatiktir ve çok az çocuk enfeksiyon atakları görür. Ek olarak, çoğu insan 35 yaşına geldiğinde EBV sahip olacaktır, bu nedenle bebeğinizin bir gün EBV’ye yakalanma olasılığı vardır.
Bende EBV varsa ve onda yoksa bebeğimi emzirmek güvenli midir?
Veriler, EBV’nin anne sütünde bulunabileceğini gösteriyor, ancak henüz bunun bebeğe bulaşmayla sonuçlanıp sonuçlanmadığını belirleyen bir çalışma yoktur.
Yapılacak en iyi şey, doktorunuzla EBV durumunuz ve bunun hamileliğinizi ve doğumdan sonra bebeğinizi nasıl etkilediği hakkında konuşmaktır.